Kışlık Saray’dan Ermitaj’a
Antik Mısır’dan Helen ve Roma uygarlıklarına, Empresyonist ve Kübist sanatçıların eserlerinden İskitlerin mirasına uzanan akıl almaz genişlikteki koleksiyonuyla Ermitaj, şüphesiz bir St. Petersburg gezisinin olmazsa olmazı…
Rusya’nın en önemli müzesi olan St. Petersburg’daki Ermitaj, içerdiği büyük koleksiyonlar bakımından Louvre, British Museum ve New York’taki Metropolitan Museum’la birlikte dünyanın en zengin müzelerinden biridir. Hatta Paris’teki Grand Louvre 1990’larda genişletilmeden önce dünyanın en büyük müzesiydi.Bu müze, Rus çar ve çariçelerinin özel koleksiyonlarının, Petro’nun kızı Yelizaveta Petrovna’nın 1754-1762 yılları arasında Neva kıyısında yaptırdığı Kışlık Saray’a Büyük Katerina’nın eklettiği (sonradan Küçük Ermitaj ya da Eski Ermitaj denilecek olan) iki binaya yerleştirilmesiyle kurulmuştur denebilir.
Yıllar sonra Büyük Katerina’nın (1762-96 arasında Rusya’yı idare eden II. Katerina) torunu I. Nikola’nın müze olarak yaptırdığı yeni binanın 1852’de açılışıyla birlikte saray kompleksi (Kışlık Saray ve eklentileri) kısmen de olsa kamusal bir müzeye dönüşür. Sonraları yeni Ermitaj denecektir bu son eklentiye. 1917 Devrimi’nden sonra bütün saray kompleksi ulusal bir müzeye dönüştürülür ve tamamına Devlet Ermitaj Müzesi denir. Yani kısaca Ermitaj…
ERMİTAJ NE DEMEK?
Rusya’da Fransız aksanıyla telaffuz edilen “Ermitaj”, Büyük Petro (1682-1725) döneminde Rusçaya Fransızcadan giren kelimeler biridir. Münzevi, münzevi keşiş, inzivaya çekilen anlamlarına gelen ermite’den türetilmiştir. Ermitaj denildiğinde hem inziva hem de inziva yeri, yurdu, mekânı anlaşılır. Konumuzla bağlantılı olarak hangi çerçevede kullanıldığına gelince…
Avrupa’da devlet idaresiyle ilgili saray çevreleri, bunun gerektirdiği resmi ilişkilerden, resmiyetten, teşrifattan, sarayın günlük rutin işlerinden bunalıp sıkıldıklarında zaman zaman protokolden, törenlerden uzak, her türlü rütbe, makam, mevki ve unvanların bir kenara bırakıldığı, az çok aynı dalga boyundaki insanlarla bir araya gelip, yiyip içip sohbet ederek felekten bir gün çalmak istediklerinde çekilebilecekleri küçük huzur köşeleri inşa ettirmiş ve bunlara “Ermitaj” demişler. Ya saray bahçelerinde ya da uzakta kırlarda sessiz, sakin, kalabalıktan uzakta yerler bunlar.
Büyük Petro, Avrupa seyahati sırasında 1717’de Versailles’ı ziyaret ettiğinde XIV. Louis’nin yaptırdığı ve Ermitaj adını verdiği Château de Marly’yi (Marly Şatosu) görür ve çok beğenir. Döndükten sonra Baltık Denizi kıyısında, Peterhof’ta yaptırdığı büyük bahçenin köşesine bir Ermitaj kondurmayı ihmal etmez. Bu Rusya’daki, Fransa’dan mülhem ilk Ermitaj’dır.
BİR HANEDAN GELENEĞİ
1762’de Kışlık Saray’a yerleşen II. Büyük Katerina bu geleneği izleyerek Saray’a kuzey-güney ekseni üzerinde eklettiği uzun dikdörtgen yapının meydana bakan tarafına sevgilisiyle buluşacağı odaları, Neva’ya bakan tarafa ise iki katlı bir Ermitaj yaptırmıştır. Sonradan bu yapının bütününe Küçük Ermitaj denecektir. Katerina’nın iki bini aşkın tablodan oluşan ilk koleksiyonu bu dikdörtgen, dar cepheli yapının iki yanındaki galerilere yerleştirilecektir.
Katerina, Kışlık Saray’a sonradan Küçük ve Eski Ermitaj denilecek biri dar, öteki geniş cepheli, Neva’ya nazır iki yapıyla bir tiyatro binası ekletmiş, torunu I. Nikola da müze olarak tasarlanıp yapılan arkaya, meydana bakan son yapıyı ekletmiştir. Bu son müze yapısına Yeni Ermitaj denilecektir.
1917’den sonra Kışlık Saray ve eklentilerinden oluşan komplekse Katerina’nın yaptırdığı Ermitaj’dan esinlenilerek (ki bu aslında onun ilk yaptırdığı dar cepheli yapının Neva’ya bakan tarafıdır aslında), o isimden hareketle Ermitaj demek âdet olmuştur.
DÜNYANIN EN GENİŞ KOLEKSİYONLARINDAN
Ermitaj günümüzde Antik Mısır, Helen ve Roma uygarlıklarının eserlerinden, Empresyonizm ve Kübizmden Hollandalı ve İtalyan ustalara, Rembrandt, Rubins ve Picasso gibi ressamlara, İskitlerin (Hazar Denizi ve Ukrayna’da yerleşik kabilelere ait) altın işlemeciliğinden Kyoto tahta işlemeciliğine kadar birçok eseri barındırıyor. Son sayımlara göre buradaki koleksiyon yaklaşık 12.000 heykel, 16.000 resim, 600.000 çizim, milyonlarca para ve 266.000 uygulamalı sanat eserinden oluşuyor. Sadece Kışlık Saray’da 1557 oda ve 117 merdiven olması, tüm müzenin büyüklüğü konusunda bir fikir verebilir.
PAZIRIK HALISI
Sovyet arkeolog Sergei Ivanovich Rudenko tarafından yapılan, Altayların MÖ 3. yüzyıla ait sakinlerinin bırakmış oldukları 40'a yakın kurganda gün ışığına kavuşturulmuş zengin sanat eserlerinin büyük bir kısmı Ermitaj Müzesi’nde teşhir edilmektedir. Bu buluntular arasında menşei üzerinde en çok münakaşa edilen, ünlü “Pazırık Halısı” da görülmektedir. Beşinci Pazırık Kurganı’ndan çıkartılan dünyanın bu en eski halısı halen en çok konuşulan arkeolojik eser olma vasfını taşımaktadır. Kazı alanında ele geçen buluntular, İskitlerin Asya'nın batı kesimine ve Avrupa'ya göç etmelerinden önceki gelenek ve el sanatlarına ilişkin belki de en önemli bilgi kaynağını oluşturur.
Deniz Yalav
Rusya veya Beyaz Geceler St Petersburg ilginizi çekiyor olabilir. Sadece size özel birşeyler arıyorsanız Kişiye Özel Gezileri ziyaret edebilirsiniz.
